Οι μολυσματικές ασθένειες όπως η φυματίωση στις εμπόλεμες ζώνες της Ουκρανίας αποτελούν πρόβλημα για όλη την Ευρώπη

Το αγροτικό χωριό Dudachny στο Kherson έζησε υπό κατοχή για μήνες έως ότου απελευθερώθηκε πριν από ένα χρόνο. Όλα όσα πυροβολήθηκαν ή ανατινάχτηκαν πριν από ένα χρόνο είναι ακόμα κομμάτια. Το ρεύμα και το νερό δεν ρέουν. Τώρα οι ρωσικές δυνάμεις εξακολουθούν να ελέγχουν την απέναντι όχθη, επτά χιλιόμετρα μακριά. Οι πυροβολισμοί ακούγονται κάθε λίγες μέρες, λένε οι κάτοικοι. Σήμερα χτυπούν μόνο τα ηλεκτρικά χλοοκοπτικά.

Με δύο κινητές κλινικές κατάλευκες, Ουκρανοί γιατροί και νοσηλευτές από τη Συμμαχία Δημόσιας Υγείας ταξιδεύουν σε χωριά κατά μήκος της πρώτης γραμμής στην Ουκρανία, όπου δεν επισκέπτεται κανένας άλλος οργανισμός ιατρικής περίθαλψης. Οι γιατροί είναι εδώ για να παρέχουν βασική φροντίδα, να διαγνώσουν καταστάσεις όπως η υπέρταση και ο διαβήτης και να παρέχουν φάρμακα. Αλλά έχουν μια δεύτερη ατζέντα: την παρακολούθηση των μολυσματικών ασθενειών. Έλεγχος για φυματίωση, HIV και ηπατίτιδα C. Τα λεωφορεία μετά βίας σταματούν και περισσότεροι από είκοσι χωρικοί σπεύδουν αμέσως.

«Η φυματίωση είναι πραγματικά ένα τεράστιο πρόβλημα», δήλωσε ο Pavlo Smyrnov, αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής του οργανισμού. Εκπαιδεύεται ως επιδημιολόγος. «Αυτή η ασθένεια ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ουκρανία ακόμη και πριν από τον πόλεμο». Η Ουκρανία βρίσκεται στη «παγκόσμια λίστα παρακολούθησης της φυματίωσης» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας μαζί με άλλες 29 χώρες. «Η ανάγκη για δράση έχει γίνει ακόμη πιο επιτακτική στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία», έγραψε η οργάνωση στην περσινή Παγκόσμια Έκθεση για τη Φυματίωση.

Λιγότερη πρόσβαση στη φροντίδα

Λόγω του πολέμου, όλο και λιγότεροι Ουκρανοί έχουν πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη. Το ποσοστό εμβολιασμού έχει μειωθεί. «Στην Ουκρανία, λόγω του πολέμου και των προτεραιοτήτων επιβίωσης, έως και το 20% του πληθυσμού δεν προσέρχεται σε γιατρούς πρωτοβάθμιας περίθαλψης με πιθανά συμπτώματα φυματίωσης», δήλωσε ο επικεφαλής κρατικός γιατρός Ihor Koezin τον Μάρτιο. Ωστόσο, 18.510 περιπτώσεις φυματίωσης διαγνώστηκαν πέρυσι στην Ουκρανία, μια αύξηση 2,5% σε έναν πληθυσμό που έχει συρρικνωθεί σημαντικά λόγω της αναχώρησης εκατομμυρίων προσφύγων πολέμου.

Η διάγνωση είναι δύσκολη, λέει ο επιδημιολόγος Smyrnov. Στις κινητές κλινικές του, όταν πρόκειται για φυματίωση, πρέπει να αρκεστούν σε ερωτηματολόγια στα οποία ρωτούν για τα συμπτώματα: επίμονο βήχα, πυρετό και αίσθημα αδυναμίας. «Η Ουκρανία έχει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα φυματίωσης στην παγκόσμια κοινωνία», λέει ο Smyrnov. «Και επίσης τα πολυανθεκτικά στελέχη xdr και mdr. Δεν μπορείς να το αντιμετωπίσεις. Γι’ αυτό είναι απαραίτητος ο τακτικός έλεγχος. Κάθε περίπτωση που θα βρείτε τώρα θα εξαπλωθεί στο μέλλον.

Διαβάστε επίσης
Πώς ζουν υπό συνεχή απειλή οι εναπομείναντες κάτοικοι της πόλης της Νικόπολης

Το χωριό Dudachny, στην περιοχή Χερσώνα που απελευθερώθηκε πέρυσι, εξακολουθεί να έχει υποστεί σοβαρές ζημιές. Από τους χίλιους πεντακόσιους προπολεμικούς κατοίκους, σχεδόν τα δύο τρίτα έχουν φύγει.

Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει ανησυχητική εξάπλωση της φυματίωσης λόγω του πολέμου. «Ο αριθμός των προσφύγων από την Ουκρανία που έχουν διαγνωστεί με φυματίωση δεν είναι ακόμη λόγος ανησυχίας», ανέφερε το RIVM. Είκοσι Ουκρανοί πρόσφυγες αναφέρθηκαν ότι έπασχαν από φυματίωση στην Ολλανδία πέρυσι. Αυτό δεν είναι πολύ: σχεδόν ενενήντα χιλιάδες Ουκρανοί έχουν φτάσει στην Ολλανδία και το RIVM συνήθως ανιχνεύει την ασθένεια σε εκατοντάδες άτομα κάθε χρόνο.

Ειδικά παιδιά και άνδρες

Η Ευρώπη βοηθείται επιδημιολογικά από τον στρατιωτικό νόμο της Ουκρανίας, ο οποίος ορίζει ότι οι άνδρες σε ηλικία μάχης δεν μπορούν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Ο προσφυγικός πληθυσμός αποτελείται κυρίως από γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους. «Στην Ουκρανία, η φυματίωση είναι λιγότερο συχνή στις γυναίκες και στα παιδιά παρά στους άνδρες», λέει το RIVM. «Αυτό πιθανότατα εξηγεί γιατί βρίσκουμε λιγότερη φυματίωση εδώ από ό,τι στην ίδια την Ουκρανία». Όπως απαιτεί επίσης η ΕΕ, η Ολλανδία δεν διενεργεί προληπτικό έλεγχο για φυματίωση σε νέους πρόσφυγες, αλλά μόνο εάν υπάρχει λόγος να το κάνει.

επιδημιολόγοςPavlo Smyrnov Κάθε περίπτωση που θα βρείτε τώρα θα εξαπλωθεί στο μέλλον

Οι κινητές κλινικές σε Kherson, Kharkiv και Zaporizhia είναι μια αρχή, αλλά σίγουρα όχι αρκετή, παραδέχεται ο επιδημιολόγος Smyrnov με ένα κούνημα του κεφαλιού του. Εκτός από την έλλειψη πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη, οι ίδιες οι πολεμικές συνθήκες καθιστούν τον πληθυσμό ευάλωτο.

Με δύο κινητές κλινικές κατάλευκες, Ουκρανοί γιατροί και νοσοκόμες ταξιδεύουν σε χωριά κατά μήκος της πρώτης γραμμής όπου δεν φτάνει πλέον κανένας άλλος οργανισμός ιατρικής βοήθειας.

Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι σχεδόν το 50% των λοιμώξεων από φυματίωση στην Ουκρανία μένουν αδιάγνωστες και ως εκ τούτου δεν αντιμετωπίζονται, αλλά μπορούν να εξαπλωθούν. Επιπλέον, ένα άγνωστο ποσοστό του πληθυσμού προσβάλλεται από «λανθάνουσα φυματίωση». Στην περίπτωση μιας λανθάνουσας μόλυνσης από βακτήρια της φυματίωσης, ένα άτομο είναι φορέας των βακτηρίων, αλλά δεν είναι άρρωστο και δεν είναι μεταδοτικό. Αλλά καθώς η αντίσταση μειώνεται, μια λανθάνουσα μόλυνση μπορεί ακόμα να εκδηλωθεί. «Αν αγχωθείτε, τρώτε φτωχά, υποσιτίζετε, χρησιμοποιείτε ουσίες όπως το αλκοόλ, η φυματίωση αναπτύσσεται στην ενεργό της μορφή». Αυτή η ενεργή μορφή, στην οποία ο ασθενής συνήθως βήχει, είναι μεταδοτική.

Διαβάστε επίσης
Παρά το στρατιωτικό «στάσιμο» και την πίεση από τους συμμάχους, ο Ζελένσκι δεν εξετάζει το ενδεχόμενο να διαπραγματευτεί με τη Ρωσία

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να αγχώνεσαι κατά τη διάρκεια του πολέμου. Σε αυτό προστίθεται το γεγονός ότι οι άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω πολέμου. Πολλοί άνθρωποι από περιοχές όπου διεξάγονται οι μάχες έχουν περάσει τον χειμώνα στριμωγμένοι σε καταφύγια που δεν αερίζονται και δεν θερμαίνονται. Συνέβη στον 24χρονο γιο της Ιρίνα Μπαμπένκο. Προσβλήθηκε από φυματίωση στην πόλη Χερσώνα, λέει τηλεφωνικά. «Ήταν τόσο δύσκολο κατά τη διάρκεια της κατοχής. Δεν έχω δει κρέας όλο αυτό το διάστημα”, λέει. “Δεν έχουμε δει κανένα ψάρι όλο αυτό το διάστημα. Η υγεία σας χειροτερεύει.” Τα πράγματα δεν βελτιώθηκαν πολύ τον χειμώνα μετά την Απελευθέρωση. Τον Ιούνιο, ο γιος του άρχισε ξαφνικά να βήχει πολύ δυνατά. «Δεν είχε πυρετό, απλώς έναν τρομερό βήχα».

Σύντομα ο άνδρας διαγνώστηκε με φυματίωση στο νοσοκομείο. Και ακόμα κι αν ζούσαν όλοι στο ίδιο διαμέρισμα. η κοπέλα, ο μικρότερος αδερφός και η μητέρα του δεν το έλαβαν. «Ευτυχώς έχουμε καλή αντίσταση», εξηγεί ο Μπαμπένκο.

Οι γυναίκες πηγαίνουν στο γιατρό

Το γεγονός ότι οι γυναίκες στην Ουκρανία προσβάλλονται λιγότερο από φυματίωση οφείλεται στην κατανομή των ρόλων μέσα στην κοινωνία. Οι άνδρες πίνουν και καπνίζουν πιο συχνά. Αναμένεται επίσης να παραμείνουν ισχυροί. «Μόνο οι γυναίκες πηγαίνουν στο γιατρό», λέει η Antonina (61) δίπλα στις κινητές κλινικές στο Dudachny. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι που βρίσκονται στη σειρά για γιατρούς είναι γυναίκες. Έχει βαμμένα κόκκινα μαλλιά και λαμπερά μπλε μάτια. Κάτω από τα νύχια του υπάρχει μια χοντρή μαύρη άκρη από τη δουλειά στον κήπο. Προσπάθησε να το κρύψεις.

Το site του Dudachny είναι παλιό κολχόζ; ένα συλλογικό αγρόκτημα της σοβιετικής εποχής. Πολλά καρπούζια εξακολουθούν να καλλιεργούνται και πολλοί κάτοικοι είναι αγρότες. Χάρη σε αυτή την ιστορία έχουν μια κρίσιμη αδερφή στο γήπεδο που προσέχει την υγεία τους. «Οι μισοί από τους ανθρώπους που έρχονται στην κινητή κλινική έρχονται επίσης να με δουν», λέει η Olena Petjach. «Έχουμε μια υγιή κοινότητα. Πριν από μερικά χρόνια υπήρξαν κάποιοι που έπασχαν από φυματίωση, αλλά δόξα τω Θεώ όχι πια».

Ο πληθυσμός του Dudatsny είναι ηλικιωμένος. Από τα χίλια πεντακόσια άτομα που βρίσκονταν εκεί πριν από τον πόλεμο, παραμένουν ακόμη 520. Υπάρχει εντολή εκκένωσης για τα παιδιά εδώ στην όχθη του ποταμού στο Χερσόν: επείγουσα αίτηση να φύγουν και απαγόρευση μετακίνησης. Με τον ηλικιωμένο πληθυσμό έρχονται κοινά προβλήματα υγείας: υπέρταση και διαβήτης.

Ο πληθυσμός ζει επίσης σε επίμονο άγχος λόγω βομβαρδισμών και άλλων δυσκολιών που σχετίζονται με τον πόλεμο. Στην ουρά για τις κινητές κλινικές, μια ηλικιωμένη γυναίκα με κοντά μαλλιά βαμμένα χρυσά ξανθά κοιτάζει νευρικά. «Δεν ξέρω αν είναι έξυπνο να μείνεις εδώ έτσι. Οι Ρώσοι στοχεύουν μερικές φορές ομάδες ανθρώπων», λέει. Ο εχθρός χρησιμοποιεί drones για να παρακολουθεί όλα όσα συμβαίνουν σε αυτήν την πλευρά. Οι περαστικοί κοιτάζουν επίσης ψηλά. Τίποτα να δεις.

Η Αντωνίνα μιλάει για τους γείτονες που κλαίνε όλη μέρα, απελπισμένοι γιατί δεν ξέρουν πόσο θα κρατήσει ο πόλεμος. «Οι άνθρωποι εδώ πέρασαν τόσα πολλά που είναι πολύ χαρούμενοι όταν κάποιος έρχεται και ρωτά πώς πάνε τα πράγματα», λέει ο επιδημιολόγος Pavlo Smyrnov. «Συχνά βοηθάει αν οι γιατροί μας απλώς τους μιλήσουν».