Τα σχέδια πολιτικής για την τιμολόγηση των δρόμων διαφέρουν πολύ, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με τη σκοπιμότητα

• Σάρλοτ Κλάιν

  Οικονομικός συντάκτης

Διόδια, πληρώστε όσο πηγαίνετε, φόροι για ώρες αιχμής – αυτοί είναι διαφορετικοί όροι που χρησιμοποιούνται από τα πολιτικά κόμματα για να υποδείξουν το ποσοστό χιλιομέτρων του αυτοκινήτου. Η απερχόμενη κυβέρνηση κατέληξε επιτέλους σε συμφωνία συνασπισμού: κάποιας μορφής διόδια θα εισαχθούν από το 2030. Όμως το σχέδιο κηρύχθηκε αμφιλεγόμενο μετά την πτώση της κυβέρνησης. Τα νέα προγράμματα του κόμματος είναι για άλλη μια φορά μακρινά και επομένως υπάρχει επιλογή και σε αυτό το θέμα.

Οι περισσότεροι υποστηρικτές είναι αριστερά κόμματα, οι περισσότεροι αντίπαλοι είναι δεξιοί – αν και υπάρχουν και εξαιρέσεις όπως το VVD, το SP και το Bij1. Τι θέλουν τα κόμματα και είναι εφικτά τα σχέδιά τους;

Η τιμολόγηση των δρόμων, γνωστή και με το λιγότερο πολιτικά φορτισμένο όνομα «pay as you go», θεωρείται εδώ και δεκαετίες ως λύση για την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τις εκπομπές ρύπων. Στην Ολλανδία, τόσο η κυκλοφοριακή συμφόρηση όσο και οι εκπομπές ρύπων λόγω κινητικότητας έχουν αυξηθεί. Η έρευνα του ANWB δείχνει επίσης ότι σχεδόν το 70% των Ολλανδών πιστεύουν ότι η πληρωμή με βάση τη χρήση είναι πιο δίκαιη από την πληρωμή με βάση την ιδιοκτησία.

Σύμφωνα με την Mobility Alliance, μια συνεργασία 25 κομμάτων κινητικότητας όπως το ANWB, το Bovag και διάφορα πάρτι στα μέσα μαζικής μεταφοράς, είναι κρίμα που η πληρωμή ανά χρήση επανέρχεται στη συζήτηση. Η συμμαχία έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό το pay-per-use για να διατηρήσει την Ολλανδία «προσιτή και καθαρή».

Η ιδέα είναι απλή: όσοι διανύουν περισσότερα χιλιόμετρα πρέπει να πληρώσουν περισσότερα. Σε αντάλλαγμα αυτού του φόρου χιλιομέτρων, θα καταργηθούν οι τρέχοντες φόροι οχημάτων. Οι ιδιοκτήτες αυτοκινήτων πληρώνουν επίσης φόρο αγοράς (BPM) και καύσιμα (ειδικό φόρο κατανάλωσης).

Η εφαρμογή είναι πιο περίπλοκη, γιατί τι έχει σημασία και πώς καταγράφεται; Οι ιδέες ποικίλλουν από ντουλάπια στο αυτοκίνητο μέχρι αναφορά χιλιομέτρων κατά τη διάρκεια του MOT.

Τα κόμματα υπέρ του φόρου χιλιομέτρων βρίσκουν συχνά τα επιχειρήματά τους στο κλίμα και την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Ε66: «Το τι πληρώνετε εξαρτάται από την ποσότητα των εκπομπών CO2, την ώρα της ημέρας που οδηγείτε και την περιοχή στην οποία βρίσκεστε. Οι περιοχές όπου οι άνθρωποι βασίζονται περισσότερο στα αυτοκίνητα, για παράδειγμα, λαμβάνουν έκπτωση. Με αυτόν τον τρόπο μειώνουμε την κυκλοφοριακή συμφόρηση και εξασφαλίστε καθαρότερο αέρα».

Το PvdA-GroenLinks θέλει “ο ρυπαίνων να πληρώσει”, το Κόμμα για τα Ζώα θέλει ούτως ή άλλως λιγότερη κυκλοφορία αυτοκινήτων. Οι ChristenUnie και Volt υποστηρίζουν επίσης μια διαφοροποιημένη τιμή ανά χιλιόμετρο με βάση τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, τον χρόνο και τον τόπο.

Τα μέρη υποστηρίζουν ότι πρέπει να διασφαλίζεται η ιδιωτική ζωή: δεν πρέπει να είναι γνωστό πού και πότε οδηγήθηκαν όλα τα αυτοκίνητα. Δεν είναι απολύτως σαφές πώς ελέγχονται όλα αυτά τα πράγματα, ενώ παράλληλα διασφαλίζεται το απόρρητο.

Το PSC το αποκαλεί κυρίως μια λύση για τη λάσπη των ολλανδικών δρόμων. Το VVD είναι επίσης υπέρ, αλλά αντιτίθεται στον φόρο για τις ώρες αιχμής. “Η χρέωση δεν συνδέεται με τον χρόνο και τον τόπο που χρησιμοποιείτε το αυτοκίνητο.”

Το τελευταίο είναι ακριβώς το επιχείρημα που χρησιμοποιούν οι αντίπαλοι. Το CDA, το BBB και το NSC εστιάζουν ρητά στους ψηφοφόρους στην περιοχή. «Όσοι μένουν στην ύπαιθρο έχουν λιγότερες εναλλακτικές λύσεις για το αυτοκίνητο από αυτούς που μένουν στην πόλη. Επομένως είμαστε αντίθετοι», αναφέρει η CDA. Το κόμμα είναι το μόνο στον σημερινό συνασπισμό που αντιτίθεται για άλλη μια φορά στα σχέδια.

Το Bij1 εστιάζει στο πρόγραμμά του στα άτομα με αναπηρία, για τα οποία είναι απαραίτητο ένα αυτοκίνητο. Το κόμμα πιστεύει ότι το κόστος της κλιματικής αλλαγής δεν πρέπει να βαρύνει τους πολίτες. Το ΠΣ πιστεύει ότι «όσοι κυνηγούν το υψηλό κόστος δεν είναι κοινωνικοί».

Ο Ντενκ παρουσιάζεται ως το πάρτι του αυτοκινήτου. «Ο Ντενκ δεν θέλει διόδια, σε καμία μορφή». Το PVV, το JA21 και το Φόρουμ για τη Δημοκρατία είναι επίσης εντελώς αντίθετα. «Σε τελική ανάλυση, πληρώνουμε ήδη πολύ υψηλούς ειδικούς φόρους κατανάλωσης και ΦΠΑ στα καύσιμα για κάθε διανυόμενο χιλιόμετρο», λέει η JA21.

Αυτό που δεν λαμβάνουν υπόψη τα μέρη είναι το φορολογικό κενό που κινδυνεύει να δημιουργηθεί τώρα που όλο και περισσότερα αυτοκίνητα είναι ηλεκτροκίνητα (σήμερα περισσότερο από το 7% του στόλου σε κυκλοφορία), πράγμα που σημαίνει ότι τα έσοδα από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στα καύσιμα αυξάνονται μειώνεται. Πέρυσι η κυβέρνηση συγκέντρωσε σχεδόν 7 δισ. ευρώ με αυτόν τον φόρο. Επιπλέον, πολλά κόμματα υποστηρίζουν τη μείωση των φόρων στα καύσιμα, η οποία θα σημαίνει ακόμη λιγότερα έσοδα.