Eind maart was de oppervlaktetemperatuur van de oceanen hoger dan ooit gemeten in de 40 jaar dat satellieten het meten.
De records waren “boven alle maat” en met de hitte die meer dan een maand weigerde af te nemen, was de aarde “onontgonnen gebied” binnengegaan, zeiden wetenschappers.
De oppervlaktetemperaturen van de zee – zoals die op het land – worden opgedreven door de opwarming van de aarde, maar kunnen van het ene jaar op het andere fluctueren als de weersomstandigheden komen en gaan.
Maar in de twee kilometer onder het oppervlak is deze variabiliteit bijna nergens te zien. De stijgende hitte daar beneden neemt al decennia onverbiddelijk toe dankzij de verbranding van fossiele brandstoffen.
Verwant: Het leven in de schemerzone van de oceaan zou kunnen ‘verdwijnen’ door de opwarming van de oceaan.
“De warmteopslagcapaciteit van de oceaan is enorm”, zegt dr. Paul Durack, een oceaanmeting en modelleringswetenschapper bij het Lawrence Livermore National Laboratory van het Amerikaanse ministerie van Energie.
“De oceaan houdt meer dan 90% vast van de energie-onbalans die we creëren als gevolg van antropogene klimaatverandering.”
De oceaan reflecteert veel minder dan land en absorbeert meer directe energie uit zonlicht.
Omdat broeikasgassen echter meer van de teruggekaatste energie opvangen en minder de ruimte in laten ontsnappen, probeert de oceaan in evenwicht te komen met de hitte in de atmosfeer erboven.
Een technische grafiek in een hoofdstuk van de laatste klimaatbeoordeling van de VN legde de verbijsterende warmtetoename bloot.Tussen 1971 en 2018 had de oceaan 396 zeta-joule aan warmte geabsorbeerd.
hoeveel warmte is dat Wetenschappers hebben berekend dat dit gelijk staat aan de energie van meer dan 25 miljard atoombommen op Hiroshima. En deze toename van warmte versnelt.
Uit een in januari uitgevoerd onderzoek bleek dat de oceaan in 2022 10 ZJ meer zal groeien dan het jaar ervoor – genoeg warmte om 700 miljoen ketels per seconde aan de kook te brengen.
In vergelijking met de oceaan heeft de atmosfeer sinds 2006 ongeveer 2% van de extra warmte opgeslagen die wordt veroorzaakt door de opwarming van de aarde, volgens een studie uit januari.
Om te begrijpen wat er onder het zeeoppervlak gebeurt, buiten het bereik van satellieten, kijken wetenschappers naar een enorm netwerk van duizenden thermometers op boeien, schepen, onderwaterzweefvliegtuigen en permanente ligplaatsen.
Durack zegt dat het pas in de vroege jaren 2000 was dat veranderingen in de oceaan die klimaatwetenschappers lang hadden voorspeld, duidelijker werden naarmate er meer en meer gegevens beschikbaar kwamen.
Met behulp van klimaatmodellen zijn wetenschappers er echter in geslaagd een meer omvattend beeld te krijgen dat vele decennia teruggaat.
“Als we naar de klimaatmodellen kijken en ze vergelijken met waarnemingen, krijgen we consistente resultaten op de gesimuleerde aarde en de echte aarde. Ze laten allemaal een constante opwarming zien.”
dr Bernadette Sloyan onderzoekt veranderingen in de oceaan bij het Australische nationale wetenschapsbureau CSIRO en besteedt haar dagen aan het analyseren van oceaangegevens.
“Hier is de oceaan als een vliegwiel dat ons klimaat aandrijft, en dat komt alleen door de hoeveelheid energie die nodig is om het te verwarmen”, zegt ze.
“We hebben dit constante gesprek tussen de oceaan en de atmosfeer die ons weer drijft, en dat is ons klimaat elk jaar.”
Sloyan zegt dat de oceaan fungeerde als de airconditioner van de planeet en meedogenloos extra warmte absorbeerde.
“Maar deze airconditioning is niet alleen passief. Het is geen gratis dienst. Voeg daarbij de hitte die gepaard gaat met de verzuring van de oceaan, de stijging van de zeespiegel en veranderingen in de frequentie van extreme weersomstandigheden.”
De effecten van de extra warmte zijn bijna overal voelbaar. Terwijl de oceaan opwarmt, zet deze uit en stijgt de zeespiegel over de hele wereld. Iets meer dan een derde van de wereldwijde zeespiegelstijging is te wijten aan thermische uitzetting.
Meer hitte betekent meer hittegolven in de oceaan die mariene ecosystemen hebben verwoest, koraalriffen hebben verbleekt en onderwaterplanten hebben gedood die zich gedragen als bossen, leefgebieden bieden voor het leven in zee en dienen als kraamkamers voor de visserij.
Opwarmende oceanen zouden ook de voedselwebben in zee radicaal kunnen veranderen, aangezien warmere omstandigheden kleinere soorten en algen begunstigen ten koste van de grotere soorten die mensen graag eten.
In de diepzee, waar soorten zich hebben aangepast aan stabiele temperaturen, zouden wetenschappers kunnen zeggen dat de opwarming daar het zeeleven in de komende decennia zou kunnen vernietigen.
In de tropen, waar de oceanen het warmst zijn, hebben wetenschappers ontdekt dat soorten al naar de polen migreren om koeler water te vinden. Omdat geen andere soorten hun plaats kunnen innemen, blijven watermassa’s achter zonder zeeleven.
Op plaatsen zoals de Middellandse Zee, waar land de weg naar koelere wateren blokkeert, zullen veel soorten hun oceanen opraken, aldus prof. David Schoeman.
“Vissen kunnen niet zomaar uit het water klimmen, dus misschien moeten ze dieper gaan”, zegt Schoeman van de University of the Sunshine Coast in Australië, die heeft geholpen bij het coördineren van de laatste VN-klimaatbeoordelingswerkzaamheden aan de oceaan.
Verwant: Recordtemperaturen in de oceaan brengen de aarde naar ‘onontgonnen terrein’, zeggen wetenschappers
Als soorten zich echter dieper wagen om de hitte te overleven, kan dit een ander probleem vormen. Schoeman zegt dat water nabij het oppervlak zich gemakkelijk vermengt met de lucht erboven om voldoende zuurstof te leveren voor het zeeleven. Maar naarmate diepere wateren warmer worden, houden ze minder zuurstof vast, waardoor sommige soorten mogelijk nog een kans krijgen om te overleven.
Schoeman zegt dat veel van de hitte die de oppervlaktetemperaturen de afgelopen weken naar nieuwe hoogtepunten heeft geduwd, waarschijnlijk van onderaf komt.
“Elk jaar worden ongeveer 134 miljoen atoombommen buitgemaakt met hitte uit de oceaan. Het heeft de temperatuur op aarde laag gehouden en het land leefbaar gemaakt, maar het moet duidelijk zijn dat de energie niet is verdwenen.”
Volgens het laatste VN-klimaatrapport zal de opwarming van de oceaan waarschijnlijk doorgaan “tot ten minste 2300”, zelfs als de uitstoot van broeikasgassen laag is als gevolg van “trage diepzeecirculatie”.
Professor Matthew England, een oceanograaf en klimaatwetenschapper aan de Universiteit van New South Wales, neemt deel aan een videogesprek en toont een beeld van de wereldbol boven de Stille Oceaan waar bijna geen land zichtbaar is.
“Vergeet niet dat 70% van de wereld bedekt is door zee. Het had de oceaan moeten zijn, niet de aarde’, zegt hij.
Engeland zegt dat eenvoudige fysica betekent dat de oceaan “dit enorme vermogen heeft om warmte te absorberen en vervolgens op te slaan”.
Engeland strekt zijn armen wijd uit om de grootte van een kubieke meter lucht weer te geven. Volgens hem zijn er zo’n 2.000 joule nodig om deze lucht 1 °C te verwarmen. Maar het kost ongeveer 4.200.000 joule om een kubieke meter oceaan te verwarmen.
“Door al deze warmte op te nemen, geeft de oceaan mensen de valse verzekering dat de klimaatverandering langzaam gaat.
“Maar er is een grote terugverdientijd. Het is overweldigend als je alle nadelige effecten van een opwarmende oceaan voelt.
“Er is zeespiegelstijging, kustoverstromingen, toegenomen overstromingen en droogtecycli, vervagende koralen, cycloonintensivering, ecologische effecten, smelten van het ijs op hogere breedtegraden aan de kustranden – dat geeft ons een dubbele impact op de zeespiegelstijging.”
“De oceanen hebben het probleem opgeslagen”, zegt Engeland. “Maar het komt terug om ons te bijten.”